Autor: Jakub i Paulina Piaseccy

Nowe kryteria wyceny trofeów w Namibii

Jakub i Paulina Piaseccy

W czasie, kiedy świat opanowała pandemia COVID-19, afrykańskie łowiectwo trofealne przeżywa całkowite załamanie ze względu na brak zagranicznych myśliwych. Wielu z nas zapewne zaczęło ostrzyć sobie zęby na przeceny spowodowane atakiem wirusa, a tutaj kolejne pozytywne zaskoczenie. W Namibii – kraju, który zawsze wspierał racjonalną gospodarkę łowiecką – pod nazwą ART (co jest skrótowcem od angielskiego Age Related Trophy Mesurement System) opracowano oparte na bardzo trafnych spostrzeżeniach nowe kryteria wyceny trofeów, które zaczną obowiązywać jeszcze w tym roku. Nie zamierzam tu ich omawiać dla każdego gatunku, jednak chciałbym zwrócić uwagę na kilka konkluzji i rozwiązania, jakie idą w ślad za nimi. Mogą się one bowiem okazać dla nas godne naśladowania.

Polowania trofealne w Namibii wiążą się z dwoma głównymi problemami. Po pierwsze, z nadmiernym odstrzałem młodych, przyszłościowych osobników o medalowym urożeniu, a po drugie, z dyskryminacją przy wycenie osobników w wieku dojrzałym, które mają już naturalne wady rogów (złamania, wykruszenia itp.). Gwoli przypomnienia, dla większości zwierząt afrykańskich obowiązują trzy kategorie wiekowe: osobniki młode, dojrzałe oraz stare. Cykl wzrostu rogów antylop czy oręży guźców i ciosów słoni można przyporządkować właśnie do tych faz rozwojowych. U młodego osobnika rogi czy oręż rosną szybko, mają duże przyrosty i są miękkie, co czyni je niezdatnymi do walki oraz rywalizacji siłowej. U słoni i guźców wiąże się to dodatkowo z wielkością unerwionej tkanki wewnątrz kła – w trakcie intensywnego wzrostu zajmuje ona przeważającą część przestrzeni w zębie. Pamiętajmy, że chodzi tu o fazę rozwojową w kontekście wieku zwierzęcia, u słoni trwającą do 35.–40. roku życia, guźców – do 3. r.ż., kudu – do 4.–5. r.ż., elandów – do 8.–9. r.ż., itd. Potem przychodzi dojrzałość. Przyrost urożenia ulega wtedy znacznemu spowolnieniu, za to rogi twardnieją i nabierają wartości bojowej. W tym czasie osobnik najwięcej walczy i konkuruje z innymi przedstawicielami swojego gatunku, co się łączy z osiągnięciem pełnej dojrzałości płciowej. Po tym okresie następuje etap starości, w którym przekazywanie puli genów nie jest już tak intensywne.

Jak możemy przypuszczać, to właśnie z tej ostatniej grupy wiekowej powinniśmy pozyskiwać najwięcej trofeów, aby pozwolić na reprodukcję osobnikom w sile wieku. Niestety wiemy, że antylopy w odróżnieniu od jeleni nakładają nie poroża, tylko rogi, których nie wymieniają po każdym sezonie. W rezultacie po osiągnięciu przez nie pełnej dojrzałości ich urożenie jest jakby w regresie, ponieważ ulega intensywnemu zużyciu. W związku z tym grupa Erongo Verzeichnis (organizacja działająca na rzecz ochrony i zachowania afrykańskiej przyrody, która uznaje myśliwych i łowiectwo za naturalny element jej funkcjonowania) z Namibii opracowała nowe kryteria wyceny trofeów (które wprost się przekładają na zasady selekcji), oparte na premiowaniu wieku osobnika przy wycenie medalowej trofeum.

Nie będę wchodzić w szczegóły – wymienię tylko kilka założeń, które niejako stanowią podstawę wprowadzanych zmian. Przyznaję, że część z nich to dla mnie duże zaskoczenie. Przede wszystkim raz na zawsze odważnie zdementowano dotychczasowe przekonanie, jakoby kształt urożenia był podyktowany wiekiem. Okazuje się, że pożądane wywinięcie na zewnątrz końców rogów u kudu, pełne skostnienie bawolej czapy, intensywność skrętu rogów u elanda czy wywinięcie ich końcówek u springboka zależą nie od wieku, tylko od możliwości genetycznych danego osobnika! Podobnie rzecz się ma z grubością urożenia – wpływa na nią nie przekroczenie progu dojrzałości, ale wyłącznie genetyka. To bardzo ciekawe, ponieważ jeszcze do niedawna cała edukacja profesjonalnych myśliwych opierała się na tezie, że to właśnie stosowny wiek pozwala bykowi kudu na wytworzenie pożądanej formy rogów. Podobnie twierdzono, jakoby tylko dojrzałe byki bawołów miały tendencję do zalewania całej czapy kością.

Po przyjęciu powyższych założeń wysunięto następujące wnioski:

  • młodociana grupa wiekowa musi podlegać selekcji negatywnej – trzeba eliminować z populacji osobniki o niepożądanej formie i grubości urożenia (nadmienię tylko, że na farmie Kambaku stosujemy tę metodę od kilku lat z bardzo dobrym skutkiem),
  • odstrzał trofealny należy skoncentrować jedynie na grupie dojrzałych i starych osobników,
  • powinno się stworzyć system, który nie będzie dyskryminował weteranów z naturalnymi wadami trofeów, takimi jak złamania czy wyszczerbienia.

W efekcie opracowano nowe kryteria, które bezwzględnie dyskwalifikują do wyceny medalowej osobniki młode i młodociane, nawet jeżeli mają medalową formę urożenia (dla przykładu: w Namibii zalicza się do nich 90% młodocianych elandów). Według mnie to bardzo dobre rozwiązanie, które pozwoli im na przekazanie swoich genów. Dodatkowo punkty uzyskane przez stare zwierzęta są pomnażane przez współczynnik 1,12, co niejako winduje te osobniki w punktacji dużo wyżej niż te pozyskane w okresie dojrzałości (nazwijmy to wiekiem średnim).

Słusznym pomysłem jest również zaniechanie wyciągania średniej z pomiarów i mierzenie tylko dłuższego rogu, co pozwala na osiągnięcie świetnego wyniku starym osobnikom, które przeważnie mają już wyszczerbiony oręż. Dodatkowo w kryteriach zwrócono uwagę na aspekty urożenia charakterystyczne jedynie dla dojrzałej i starej grupy wiekowej, czyli np. na intensywność i długość skrętu rogu u elanda, długość bruzdowanego odcinka rogu u impali czy grubość rogu u kudu. Uważam, że te rozwiązania są przede wszystkim uczciwe wobec przyrody – bo niby dlaczego dyskryminować pod względem trofealnym starego byka, który w trakcie lat walki o przekazanie genów ukruszył róg? Z punktu widzenia populacji to właśnie ten stary weteran zasługuje na medal.

Znowu stawiam Namibię za przykład kraju, który nie dość, że nie wypiera się łowiectwa, to jeszcze w sensowny sposób stara się je doskonalić, reagując na trendy wyznaczane przez środowisko przyjezdnych myśliwych komercyjnych. Po raz kolejny śmieję się w duchu, kiedy afrykański kraj pokazuje, jak odważnie i zdecydowanie prowadzić gospodarkę łowiecką, natomiast po drugiej stronie globu myśliwi z wieloletnią tradycją coraz bardziej uginają się pod naciskiem polityków i grup pseudoekologicznych. Patrząc na to z boku, my w Polsce walczymy de facto o prawo do polowania, a takie kraje jak Namibia są w tym czasie kilka kroków przed nami i nie próbują nikomu tłumaczyć, dlaczego opowiadają się za zrównoważonym łowiectwem, tylko myślą, jak jeszcze bardziej je udoskonalić.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

wycena trofeów po nowemu

Czytaj więcej

Długotrwałe skutki pandemii dla światowego łowiectwa

Czytaj więcej

Długotrwałe skutki pandemii dla światowego łowiectwa

Jakub i Paulina Piaseccy

Cały świat walczy z rozprzestrzenianiem się koronawirusa SARS-CoV-2 i pandemią COVID-19. Wiemy, że niezależnie od tego, czy epidemia jest jeszcze w stadium początkowym czy już w zaawansowanym, ta batalia opiera się głównie na restrykcjach i zakazach. Dotyka to również myśliwych, ponieważ obecnie nie mamy prawnej możliwości wykonywania w Polsce polowań. Proponuję jednak spojrzeć na łowiectwo szerzej – globalnie. Jednocześnie jak zła wróżka przestrzegam przed tym, co się wydarzy już po pierwszej fali walki z pandemią.

Dla każdego, kto choć trochę wnika w obrót pieniędzmi w naszym zrzeszeniu, jest jasne, że nasze składki utrzymują administrację, natomiast zobowiązania wobec rolników i działalność koła podlegają finansowaniu w większości ze środków z polowań komercyjnych. Nietrudno przewidzieć, że kryzys, który dotyka tak naprawdę każdego, wpłynie wykładniczo na liczbę takich polowań. Proszę nie zrozumieć mnie źle – uważam, że gdy tylko pojawi się możliwość prawna, polowania komercyjne zaczną się odbywać, ale na pewno nie na taką skalę i nie przy takim obrocie pieniężnym jak dotychczas. To nie czarnowidztwo, lecz realia, przed którymi już za chwilę staniemy. Sądzę, że rynek będzie się musiał dostosować, zwłaszcza cenowo, żeby przetrwać załamanie gospodarcze. Oczywiście później, w miarę ponownego rozkwitu, znowu poszybuje z cenami oraz obrotami w górę (jeżeli system przetrwa w dzisiejszej formie). Pamiętajmy, że prognozy dotyczące cen dziczyzny również nie napawają optymizmem.

Mimo wszystko twierdzę, że te zmiany na naszym podwórku to skala mikro w porównaniu ze światowymi trendami. Jak słusznie zauważyło kilka autorytetów w dziedzinie łowów afrykańskich, kryzys wpłynie nie tylko na problemy ludzi związanych z polowaniami komercyjnymi, lecz także na populacje rzadkich gatunków, których ochronę gwarantowały wpływy z takich polowań. Gdy się skończą łowy na słonie czy bawoły, dojdzie do sytuacji, jaka latami trawiła Botswanę. Nie zapominajmy też, że kłusownictwo, o którym się mówi również u nas, w Afryce będzie przeżywało rozkwit na nieznaną dotąd skalę. Doprowadzenie wszystkiego z powrotem do ładu w tamtych warunkach zajmie lata.

Teraz spójrzmy globalnie, bo nie samą Afryką ten blog żyje. Co się stanie, gdy się załamie wypracowany system polowań komercyjnych na Białorusi albo w Rosji, Kirgizji czy Turcji? Wiele razy opisywałem tutaj oraz na łamach BŁ sytuację na Białorusi, gdzie olbrzymi popyt na polowania komercyjne na głuszce spowodował wdrożenie bardzo dobrej praktyki oznaczania i ochrony tokowisk. Czy ktoś zwróci na to uwagę w momencie, kiedy rynek stanął i nie wiadomo, na jak długo?

Obawiam się, że czeka nas również walka o możliwość przewozu trofeów, ponieważ ze względu na COVID-19 na pewno pojawią się nowe restrykcje dotyczące transportu. Niestety jak pokazuje przykład naszego moratorium na łosie, które powinno się skończyć lata temu, zakazy w sytuacji kryzysowej wprowadza się bardzo łatwo – problem w tym, że kiedy kryzys minie, już nie tak prosto znieść te dodatkowe obostrzenia.

Co możemy zrobić w tej sytuacji? Niezwykle istotnym, jeżeli nawet nie najistotniejszym działaniem wydaje się demonstracja potrzeb właśnie w dobie kryzysu i zaraz gdy zacznie ustępować. Każde zaplanowane, a odwołane z powodu COVID-19 polowanie komercyjne będzie bardzo trudno wznowić. Dlatego nie rezygnujmy z polowań! Przełóżmy je w czasie, jeśli trzeba, to o pół roku czy rok, ale ich nie odwołujmy. Dzięki temu cały system jakoś przetrwa, bo będą perspektywy na później. Uwidoczni to również zapotrzebowania społeczne, a jak wiemy, rynek się do nich dostosowuje. Możemy mieć pewność, że po erze koronawirusa gospodarka zostanie przeorganizowana na nowo. Wówczas wszyscy będą się dostrajać do potrzeb konsumentów. Zbędne firmy i całe gałęzie gospodarki zapewne znikną. Zwróćmy uwagę, co się dzieje z Lufthansą – przewoźnik odwołuje loty, znikomy procent osób korzysta z voucherów, przez co linie dzień po dniu likwidują stałe połączenia i zadłużają się na miliony euro.

Jeżeli zależy nam na tym, żebyśmy mieli do czego wracać po przetoczeniu się wirusa, to wszyscy dołóżmy starań, by rynek polowań komercyjnych przetrwał. Jak wiemy, jest to układ naczyń połączonych. Chodzi tutaj nie tylko o biura polowań, lecz także o koła łowieckie, odszkodowania czy obwody na całym świecie, które utrzymują ludzi, infrastrukturę itp. Ten system działał dla nas latami. Jeśli ma dalej funkcjonować, to trzeba się poczuć jego częścią, a nie odseparowanym, indywidualnym tworem.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Sytuacja w Afryce w związku z SARS-CoV-2

Jakub i Paulina Piaseccy

Pandemia COVID-19 jest fatalna w skutkach dla całego świata. O tym, co się dzieje w Polsce oraz Europie, codziennie słyszymy w mediach. Poniżej krótkie podsumowanie sytuacji w Namibii oraz Zimbabwe.

W Namibii w tym momencie (30 marca, godz. 12.00) jest potwierdzonych 11 przypadków koronawirusa. Wszystkie zostały zawleczone z Europy, południowej Afryki oraz ze Stanów Zjednoczonych. W piątek namibijski rząd podjął decyzję o zatrzymaniu wszystkich aktywności w kraju związanych z jakimkolwiek przemieszczaniem się (podobnie jak u nas transport żywności i artykułów spożywczych zwolniono z tego zakazu). Granice państwa zamknięto kilka dni później niż w Polsce. Namibia, która w 70% żyje z turystyki, teraz zamarła. Wszystkie ośrodki, parki, hotele czy farmy próbują sobie radzić, jak mogą. Ogólnie daje się wyodrębnić dwie drogi działania. Pierwsza to zwalnianie ludzi z minimalną odprawą, a druga – redukcja pensji i godzin pracy przy jednoczesnym zachowaniu ludzi w miejscu zatrudnienia. Jak mówią tubylcy, w najbliższych miesiącach nie ma groźby głodu nawet na biednych terenach, ponieważ pomoc socjalna na tych obszarach jest bardzo dobrze zorganizowana. Musimy pamiętać, że ludność zamieszkująca Damaraland, Owamboland  czy nawet Caprivi nauczyła się radzić sobie w ekstremalnie złych warunkach (zupełnie inaczej niż Europejczycy, aż chce się krzyknąć: i po to te durne przepisy ograniczające swobodę chowu przydomowego?).

W Kambaku obowiązuje pełna kwarantanna, ponieważ przed zamknięciem granic przyjmowało gości z Europy. Nikomu nie wolno z farmy wyjechać ani do niej przyjechać, a za wszelkie dostawy odpowiada wydelegowany koordynator. Sytuacja zrobiła się trudna, bo ze względu na to, że polowania komercyjne stały się całkowicie niemożliwe, Kambaku musi redukować pogłowie zwierząt we własnym zakresie. Co ciekawe, sezon deszczowy w tym roku okazał się wyjątkowo obfity i jeszcze się nie zakończył. Przyrost masy zielonej jest zaskakująco dobry, zatem w normalnych czasach bez wirusa napisałbym, że szykują się wspaniałe łowy, no, ale…

W Namibii każdy zakłada zamknięcie i stopniowe bankructwo wszystkich ośrodków turystycznych – przynajmniej czasowo. W nieco lepszej sytuacji znalazły się farmy myśliwskie, ponieważ te ośrodki działają trochę jak samowystarczalne komórki. Namibia w porównaniu z Zimbabwe, Angolą, Botswaną i RPA ma o tyle dobrze, że zamieszkuje ją niewiele ludzi (bez turystów liczebność szacuje się na 2,7 mln) i w przeciwieństwie do sąsiadów to kraj poukładany, z dobrze wyposażoną służbą zdrowia. Największym wyzwaniem w najbliższych tygodniach będzie brak produktów sprowadzanych z RPA, ponieważ transport stamtąd stanął przez obowiązek 14-dniowej kwarantanny po przekroczeniu granicy.

W Zimbabwe sytuacja wygląda podobnie pod względem rozwoju choroby, choć nie ma jasności co do liczby zarażonych, których oficjalnie jest tylko siedmioro. Zimbabwe również podjęło decyzję o ograniczeniu ruchu wewnętrznego, choć nie zamknęło całkowicie granic równocześnie z resztą krajów i zrobiło to dopiero 30 marca. Dlatego mieszkańcy zakładają, że przypadków jest dużo więcej, niż oficjalnie wiadomo. Warto tutaj powiedzieć, że jak podaje Africanews, w Zimbabwe do 27 marca zrobiono tylko 165 testów (jeden samolot rejsowy mieści ponad 200 pasażerów). W stolicy kraju, Harare, w szpitalach odbywają się również strajki personelu ze względu na brak środków ochrony do walki z wirusem. Tutaj sytuacja społeczeństwa jest znacznie trudniejsza. Łatwo się domyślić, że w ośrodkach turystycznych, które napędzały gospodarkę, zaczęły się masowe zwolnienia. Nastroje panują, mówiąc delikatnie, niespokojne, lokalne społeczności nie funkcjonują tutaj tak dobrze jak w Namibii. Jedyne pocieszenie w tym, że Robert Mugabe przez wiele lat regularnie i bezwzględnie uczył mieszkańców Zimbabwe, jak mają sobie radzić sami, bez pomocy państwa. I Namibię, i Zimbabwe ratują również duże rozproszenie ludności (poza największymi miastami) i to, że pora deszczowa powoli się kończy. Miejmy nadzieję, że gdy wilgotność powietrza spadnie, a temperatura wzrośnie, warunki atmosferyczne ograniczą rozprzestrzenianie się wirusa, ale to tylko pobożne życzenie, na razie niczym niepoparte.

W tych trudnych chwilach życzę czytelnikom bloga dużo zdrowia, cierpliwości i mimo wszystko pozytywnego myślenia na każdy dzień – to jest w tym momencie na wagę złota. Pamiętajmy również, by naszymi myślami i modlitwą otoczyć też drugą półkulę, która – jak widać – pozostaje niesamowicie zależna od tego, co się dzieje w USA i Europie.

Jakub Piasecki, Fot. Kambaku Safari Lodge, Jakub Piasecki

Czytaj więcej

COVID-19 w Kambaku

Czytaj więcej

Koronawirus

Czytaj więcej

Koronawirus zmienia plany wylotu na Czarny Ląd

Jakub i Paulina Piaseccy

Tworząc ostatni wpis, niejako trzymałem się nadziei, że jednak granice pozostaną otwarte i niebawem wyruszymy do Zimbabwe. Niestety już chwilę po publikacji okazało się, że widmo zamknięcia granic stało się rzeczywistością. Nie mnie oceniać te surowe środki bezpieczeństwa, trzeba się podporządkować i przetrwać, licząc na to, że niedługo wszystko wróci do normy. Jako rozsądni ludzie zostajemy w domu. Nie dlatego, że nie mamy wyjścia, ale dlatego, że bierzemy odpowiedzialność za nasze rodziny i bliskich.

Poniżej przedstawiam kilka zdjęć z ostatniego polowania na słonie, które udało się zorganizować na obszarze, dokąd mieliśmy się udać, ale właśnie musieliśmy przełożyć datę przylotu. Myśliwi odbyli wspaniałe łowy z dużą dawką emocji. Jak widać, z pozyskanego słonia nic się nie marnuje i łowiecka adrenalina opada w trakcie posiłku w plenerze, składającego się z właśnie strzelonego zwierza – czy można sobie wyobrazić bardziej naturalne afrykańskie łowy? Aż się łezka w oku kręci, że zaplanowaliśmy termin wyjazdu akurat na wybuch epidemii w Europie, ale któż mógł przewidzieć taką sytuację.

Pamiętajmy, że zamknięcie granic dotyczy nie tylko nas i branży turystycznej w Europie. W chętnie odwiedzanych krajach Czarnego Lądu safari jest, jak wiemy, rezerwowane z przynajmniej siedmiomiesięcznym wyprzedzeniem. Każda umowa na wyjazd pociąga za sobą pewne konsekwencje, bo mamy tu naczynia połączone. Organizatorzy czy to polowań, czy to innego rodzaju safari muszą zapełnić grafik w taki sposób, by zapewnić ciągłość zarobków sobie i swoim wspólnikom. Ci z kolei mają za zadanie utrzymać infrastrukturę i zagwarantować pracę obsłudze. Obecna epidemia dotyka Afrykę równie mocno co nas, mimo że koronawirus nie rozwija się tam w takiej skali. Gospodarka światowa stanęła. Stanął również ruch turystyczny, a niestety w ubogich krajach afrykańskich nie ma co liczyć nawet na najmniejszą pomoc państwa. Warto pomyśleć o tych wszystkich ludziach, którzy przez lata starali się maksymalnie dogodzić nam na naszych wyjazdach – oni tak samo jak my stoją teraz w obliczu wyzwania.

Miejmy nadzieję, że sytuacja szybko się unormuje. Osobiście wierzę, że latem bądź jesienią będziemy mogli się przywitać z przyjaciółmi w Zimbabwe.

W tym trudnym czasie wszystkim czytelnikom „Braci Łowieckiej” oraz tego bloga życzę dużo zdrowia, spokoju, a zwłaszcza ludzkiej twarzy w dobie epidemii. Pokażmy, że tworzymy wspólnotę, za którą bierzemy odpowiedzialność.

Jakub Piasecki, fot. arch. Biura Polowań Argali

Czytaj więcej