Przez suszę konieczna redukcja pogłowia zwierzyny

W Kambaku deszcz nie przyszedł przed nadejściem pory suchej. Niestety spełnił się najczarniejszy scenariusz – pożywienia nie starczy dla wszystkich dzikich mieszkańców tego terenu. To już jest pewne. Normalny roczny opad w Kambaku wynosi 700–900 mm, jak pamiętam, zdarzało się też powyżej 1450 mm. W tym roku szacuje się, że w regionie spadło zaledwie 170 mm deszczu! Od strony łowieckiej konieczna staje się więc wzmożona redukcja gnu oraz elandów. Te dwa gatunki antylop oraz guźce jako pierwsze zareagują na brak pokarmu i u schyłku pory suchej zaczną masowo padać z osłabienia (a pisząc dosadniej – z głodu).

Po sezonie polowań dla gości z zagranicy intensywną redukcję – oczywiście zgodnie z regułami selekcji i z zachowaniem trzonu populacji, który zagwarantuje jej rozwój wraz z nastaniem pory deszczowej – przeprowadzą gospodarze farmy Kambaku. Sytuacja nieciekawie odbije się także na bawolcach krowich (ang. hartebeest). Końcówka października oraz listopad to będą prawdziwe żniwa dla lampartów, gepardów i szakali. Można z całą pewnością założyć, że drapieżniki szybciej i intensywniej przystąpią do rozrodu ze względu na większy niż zazwyczaj sukces łowiecki. Zdecydowanie najlepiej w tej sytuacji poradzi sobie populacja oryksa. Te naturalnie zamieszkujące półpustynie antylopy są przyzwyczajone i fizjologicznie przystosowane do trudnych, wręcz ekstremalnych warunków bytowania.

Tak więc można śmiało powiedzieć, że kryzys wynikający z braku opadów w porze deszczowej dotknie wszystkich mieszkańców sawanny, choć nie w takiej samej skali. Hodowcy bydła mają się dużo gorzej. Trzeba pamiętać, że namibijska sawanna to również tradycja wypasu krów, owiec i kóz. Te zwierzęta nie potrafią tak jak antylopy radzić sobie z brakiem pożywienia. Wielu hodowców w tym momencie zostało zmuszonych do likwidacji całych stad, nierzadko stanowiących majątek pokoleniowy. Pogarszająca się sytuacja i olbrzymia podaż oczywiście sprawiły, że cena skupu żywca czy mięsa spadła do tak niskiego poziomu jak nigdy. Dlatego położenie hodowców, którzy w nadziei na deszcz czekali do końca z likwidacją swoich stad, jest dramatyczne. Pozostaje nam współczuć oraz wierzyć, że grudzień przyniesie obfite deszcze (pora deszczowa w Namibii, u podnóża Waterbergu, zaczyna się w listopadzie i trwa do końca marca), a następny sezon pozwoli wrócić do normy.

Na pocieszenie trzeba dodać, że niektórzy wolni mieszkańcy sawanny nic sobie nie robią z dramaturgii sytuacji i bawią się w najlepsze, co widać na poniższym zdjęciu ilustrującym akt płciowy żółwi lamparcich.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Safari na horyzoncie

Marzec zwykle żegna nas w Polsce piękną wiosną, świeżym powietrzem oraz nastrojem budzącego się życia i nadziei. Tymczasem po drugiej stronie równika końcówka marca oznacza wyrok – deszcz już raczej nie spadnie… Ten rok okazał się wyjątkowo skąpy w opady i wystawił mieszkańców buszu północno-wschodniej Namibii na kolejną próbę. W październiku w obwodzie łowieckim w Kambaku trzeba będzie na pewno zintensyfikować odstrzał, szczególnie gatunków w pierwszej kolejności reagujących na brak pożywienia, czyli elandów i gnu błękitnych.

Ten sezon zapowiada się bardzo ciekawie. Jeżeli św. Hubert pozwoli, to na blogu pojawią się relacje z Białorusi, ze słoweńskich Alp, z Namibii i miejsca, na które czekam najbardziej – Zimbabwe. Na myśl o bezkresnych przestrzeniach dzikiego buszu okolic Hwange serce wyrywa mi się z piersi.

Koniec zimy sprzyja sentymentalnym nastrojom i wspomnieniom. Pamiętam, jak poznałem mojego afrykańskiego przyjaciela, właściciela farmy Kambaku, na polowaniu na byki na Mazurach. Prawie 10 lat temu po raz pierwszy zabrał mnie w podróż życia. Przed moim inicjalnym wyjazdem na podbój Czarnego Lądu powiedział mi, wówczas jeszcze młodemu studentowi leśnictwa: „Zobaczysz, Afryka uzależnia”. I uzależnienie trwa. Dostrzegam je nie tylko u siebie, lecz także – ze względu na swoją profesję – u wielu kolegów po strzelbie. Czasem jestem świadkiem, jak afrykański bakcyl pojawia się znikąd i całkowicie zmienia łowieckie upodobania któregoś myśliwego. Swoją drogą czerpię ogromną satysfakcję, kiedy udaje mi się kogoś zarazić uzależnieniem od Afryki. Pod odpowiednią kontrolą jest ono bardzo pozytywne i poszerza horyzonty. Mój afrykański nałóg, niestety, wymknął się spod kontroli. Przytępione na co dzień zmysły budzą się, gdy tylko na horyzoncie pojawi się widmo dobrego safari. Zastygnięte mięśnie nagle dostają zastrzyk adrenaliny i chcą znów ruszyć trzycyfrową masę przez gęsty busz. Zszarzała od codzienności sylwetka nagle przybiera jaskrawych barw i pełnego, zdecydowanego wyrazu.

Tak, Afryka uzależnia. Najgorsze i zarazem najlepsze w tym uzależnieniu jest to, że nawet kontrolowane stopniowo postępuje. Gdy tylko podołamy jednemu wyzwaniu, od razu na horyzoncie pojawia się kolejne, które spędza sen z powiek. Konieczność wystawienia naszych łowieckich umiejętności na coraz bardziej zaskakującą próbę pozwala się wspiąć na wyżyny wydolności fizycznej i emocjonalnej. Wszystko okraszone niebezpieczeństwem, nieprzewidywalnością i poczuciem powrotu do korzeni myślistwa, co sprawia, że polowanie w dzikich zakątkach Afryki całkowicie pochłania.

Uczucie towarzyszące myśliwemu stojącemu oko w oko z szarżującym dzikim bawołem oraz podmuch tej siły, która zmiata wszystko przed sobą, zmienia nieodwracalnie. Pragnienie strachu, piękna, potęgi przyrody i adrenaliny co chwilę się budzi, nie daje odpocząć i cały czas ciągnie ku nowemu wyzwaniu. Kieruje na drogę poświęceń i wyrzeczeń. Wszystko po to, żeby w końcu przeżyć kolejną noc pod rozgwieżdżonym afrykańskim niebem.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Newsy z namibijskiego buszu

Końcówka sezonu była bardzo burzliwa dla nas wszystkich. Informacje z łowieckiego świata i pełne zwrotów akcji wydarzenia na myśliwsko-politycznej scenie wywoływały mieszane emocje o takiej sile, że chyba nawet najspokojniejszym puściły nerwy. Trzeba mieć nadzieję – choć, jak mówią, jest ona matką głupich – że kolejny już przewrót i zmiana u sterów naszej władzy okażą się na jakiś czas ostatnie. Czekają nas przedłużenia umów dzierżaw obwodów łowieckich i zapewne przy tym znów nam skoczy adrenalina, bynajmniej nie z przyczyn przyrodniczych. Powiem szczerze, że brakuje mi słów na komentowanie tego wszystkiego, co się wokół naszej pasji dzieje. Lepiej w ramach przerwy od polityki przenieść się na chwilę na Czarny Ląd. Być może te kilka newsów z Afryki kogoś zainteresuje i na chwilę pozwoli wyjść poza nasze pełne niezgody podwórko.

Zmiany klimatyczne dają się we znaki nie tylko nam. W Kambaku ciągle czekają na deszcz z nadzieją, że marzec odmieni sytuację, która wygląda, delikatnie mówiąc, kiepsko. Wszystkie gatunki zamieszkujące sawannę wyjątkowo szybko zaczęły wydawać potomstwo, co przez chwilę wróżyło szybką i obfitą porę deszczową. Niestety, do dziś rejon Waterbergu dostał ok. 150 mm deszczu, co w zestawieniu z wynikami z poprzednich lat, oscylującymi między 550 a 950 mm, jest tragedią. Rozpoczęła się wegetacja, jednak część roślin zaczyna usychać. Wszelka ilość świeżej trawy w zasadzie podlega spożyciu na bieżąco przez pokaźne stada roślinożerców. Jeżeli deszcz pojawi się obficie w marcu, a jesień spóźni się jak pora deszczowa, to sytuacja ma szansę się unormować. Jeśli jednak spóźnionemu deszczowi będzie towarzyszyć załamanie temperatur, to o przyroście masy zielonej możemy zapomnieć.

Sytuacja z nienadchodzącą w terminie porą deszczową przełożyła się na kondycję niektórych antylop. W ostatnich miesiącach nasiliły się zachorowalność na wściekliznę i spowodowane przez nią upadki wśród kudu oraz elandów. Odmiana tej choroby u antylop dotyka szczególnie samotne, dorosłe osobniki. Przenosi się w układzie horyzontalnym bez konieczności ugryzienia. Istnieją różne hipotezy dotyczące transmisji wirusa, ale dochodzi do niej prawdopodobnie przez kontakt ze śliną pozostawianą na zgryzanych pędach akacji (jej kolce mogą naruszać ciągłość błon wewnątrz jamy gębowej, przez co otwierają dostęp chorobotwórczym mikroorganizmom) lub na lizawkach w miejscach dużych koncentracji zwierząt bądź też podczas wzajemnego wylizywania się zwierząt w ramach zachowań socjalnych. Jak mówią Namibijczycy, nie bez znaczenia prawdopodobnie są też osłabiające organizm toksyny wydzielane przez regularnie zgryzane krzewy.

Zarówno myśliwym, jak i wszystkim turystom wybierającym się do Namibii muszę przekazać wiadomość mnie osobiście bulwersującą. Zasady i wymogi odnośnie do wydawania wiz w ambasadzie Namibii w Berlinie, pod którą podlegają turyści z Polski, znowu się zmieniły. To już chyba taka tradycja, że z początkiem nowego sezonu wyjazdowego możemy popaść w kompleksy, patrząc, jak nasi zachodni sąsiedzi bez skrępowania wsiadają w samolot i z automatu dostają wizę na granicy Namibii. W tym roku polski turysta musi nie tylko liczyć się z wysokimi opłatami, kilogramami dokumentów i poświadczeń oraz problemami z obsługą konsularną, lecz także postarać się jeszcze o gwarancję bankową w języku angielskim od swojego prywatnego banku i poświadczyć ją saldami konta z ostatnich trzech miesięcy. To nie żart, takie wytyczne znajdują się na stronie ambasady. Rozsądny człowiek od razu pomyśli: „Chyba nas tam nie lubią”. Z moich informacji wynika, że ten problem już podnosili w Namibii organizatorzy turystyki nastawieni na grupy z Polski, niestety na razie bezskutecznie. Wszystkim wybierającym się tam powiem tylko tyle – trudności kończą się w samolocie, a później zostają wyłącznie radość, gwieździste niebo, stada antylop i piękno tego niepowtarzalnego kraju.

Na koniec wieści o szczególnie poszukiwanej przez miłośników trofeistyki antylopie, czyli antylopowcu szablorogim, zwanym „szablą”. Jestem pełen nadziei, że najdalej w ciągu najbliższych dwóch sezonów łowieckich będziemy mieć możliwość pozyskania tego gatunku na bardzo dobrych warunkach, niespotykanych nigdy dotąd. Powód spadającej ceny tej pięknie urożonej antylopy to duże zainteresowanie myśliwych. Niegdyś ten gatunek należał do bardzo ekskluzywnych i szczególnie drogich w odstrzale, co wynikało, oczywiście, z trudności w hodowli oraz ograniczonej liczby dojrzałych byków do odstrzału. W odpowiedzi na znaczny popyt łowiecki farmerzy w RPA zaczęli masowo hodować te zwierzęta. Jeden za drugim wpuszczali stada rozrodcze, nad którymi roztaczali szczególną pieczę, licząc na dobry zarobek w przyszłości. Założone stada jednocześnie weszły obecnie w taki wiek, że nie opłaca się już trzymać dojrzałych byków, więc ceny poszły w dół i „szabla” pojawiła się jako pakietowy dodatek do bawołu czy lwa. Sytuacja hodowlana na farmach w RPA automatycznie wpłynęła na obniżenie ceny na konkurujących obszarach otwartych z koncesją parków narodowych. Tak więc jeśli któryś z kolegów śni nocami o pięknych karbowanych rogach wygiętych w kształt szabli, to dobry moment, aby podążyć za marzeniami.

Antylopowiec szablorogi w Namibii naturalnie występuje jedynie na obszarze regionu Caprivi na północnym-wschodzie kraju (w 2013 r. nazwę tego charakterystycznego wąskiego pasa zamieniono na Zambezi), ale podobnie jak w RPA został sztucznie wsiedlony na wielu farmach myśliwskich. W Kambaku jednak go nie ma. Naturalnym środowiskiem tego gatunku jest sawanna drzewiasta o bardzo urozmaiconej roślinności, typowa właśnie dla terenów Caprivi, obszaru niemal całej Botswany, północno-wschodniego RPA oraz północno-zachodniego Zimbabwe. Polowanie na bawołu oraz na „szable” w państwach, gdzie oba gatunki występują naturalnie, to iście królewskie połączenie.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Ocena wieku oryksa

Niedawno w mediach społecznościowych znalazło się zdjęcie potężnego oryksa, który rzekomo bije dotychczasowy rekord świata o pół cala. Poza wymiarami wskazującymi na 50 cali oraz zdjęciem kolosalnego zwierza nie pojawiła się żadna informacja o miejscu strzelenia. Nie trzeba tłumaczyć, że w sieci zawrzało. Fachowcy dopatrują się profesjonalnie przygotowanego fake newsa, do którego powstania posłużył Photoshop (może o tym świadczyć to, że zamieszczono tylko jedno zdjęcie strzelonego zwierzęcia). Przy tej wywiązała się dyskusja na temat tego, czy krowy oryksa podlegają wycenie do księgi rekordów tak samo jak byki. Jak nam wiadomo, samce charakteryzują się krótszym i masywniejszym trofeum, natomiast samice mają chudsze i dużo dłuższe urożenie. Trudno powiedzieć, czy nowy rekord to tylko fake news czy niebawem myśliwy odkryje wszystkie karty i niedowiarkom czapki staną na sztorc. W związku z całym tym zamieszaniem pomyślałem, że warto napisać kilka słów o tym, jak w buszu rozpoznać wiek oryksa – bo gdy już go strzelimy, na pewno wszyscy nas zapewnią o tym, że jest wyjątkowo stary.

Podobnie jak w przypadku innych antylop konia z rzędem temu, kto potrafi ocenić wiek tego gatunku co do roku. W praktyce do realizacji selekcji i planów łowieckich poszczególne osobniki klasyfikuje się do następujących grup: młode, w średnim wieku, dojrzałe oraz stare.

Wiek młodych oryksów (od 1 do 4 lat) możemy bez żadnego problemu określić co do roku. Przebywają one zawsze w otoczeniu stada krów. Roczne i półtoraroczne osobniki ciągle są na mleku matki, a urożenie dopiero zaczyna się zawiązywać. Ten przedział wiekowy cechują znacznie mniejsza masa tuszy oraz charakterystyczny błysk rogów – świeża kość rogowa zdaje się błyszczeć w słońcu i z bliska wygląda na pokrytą białą, jakby mechatą tkanką, zwłaszcza u nasady rogów.

Oryksy w średnim wieku, czyli między 5 a 8 lat, zwykle przebywają w jednolitych wiekowo grupach. Krowy w takim wieku (a czasem już od 3. roku życia) przystępują do rozrodu, więc siłą rzeczy zaczynają dołączać do stad krów z młodymi. Żeńskie stada są zawsze najliczniejszymi grupami oryksów, jakie spotkamy w obwodzie łowieckim. Byki w średnim wieku zazwyczaj przemieszczają się oddzielnie, w stadach liczących po kilka–kilkanaście osobników. Czasem bywa, że trzymają się niedaleko żeńskiej chmary, lecz zawsze z dystansem, ponieważ krowy z cielakami nie tolerują obecności byczków w średnim wieku. Oczywiście, jak to w naturze, zawsze znajdziemy odstępstwo od każdej reguły, które może być podyktowane np. presją łowiecką lub obecnością drapieżnika. Gdy przyjrzymy się osobnikom w średnim wieku, zobaczymy wyraźną rozbieżność w sylwetce byka i krowy (dojrzewanie płciowe u samców powoduje wzmocnienie frontu sylwetki podobnie jak u byka jelenia). Wprawne oko zauważy również widoczną różnicę między masywniejszym urożeniem byka a dłuższym i cieńszym urożeniem krowy. Rozpoznawanie tego jest bardzo istotną kwestią dla wszystkich podprowadzających na sawannie, ponieważ oryksy naturalnie zajmują półpustynie i sawannę trawiastą, w której zwierzę często nie daje się podejrzeć od pasa w dół. W tym przedziale wiekowym na rogach występują fladry – białe fragmenty tkanki w zagłębieniach karbowanej części rogu, czyli pozostałości po jego intensywnym wzroście. Obecność fladrów jest czymś, co od razu rzuca się w oczy z bliższej odległości i pozwala odróżnić osobnika młodego oraz w średnim wieku od dojrzałego.

Oryksy w wieku 8–11 lat to zwierzęta w pełni dojrzałe, intensywnie przystępujące do rozrodu oraz potyczek o dominację nad resztą stada. Takie byki przeważnie przemieszczają się oddzielnie i nie tolerują młodszych osobników. Wyjątkiem są żeńskie stada. Byki dołączają do nich w momencie, gdy krowy wchodzą w gotowość rozrodczą. Sytuację nieco komplikuje to, że okres rozrodczy oryksów trwa właściwie cały rok, a krowa, która wyda na świat potomstwo, automatycznie wkracza w okres gotowości do rozrodu. Samice tego gatunku reprodukują w zasadzie do końca życia, dlatego ich selekcja ma niezwykle istotne znaczenie, gdyż cielę bardzo starego osobnika jest słabe i niezdolne do przetrwania suszy. W przypadku polowania na byka oryksa to ważne, by bacznie obserwować żeńskie stado, bo prawie zawsze gdzieś w okolicy znajduje się stadny byk. Osobniki w tym przedziale wiekowym mają największe tusze, a zwłaszcza samce, które samotnie przemierzając sawannę, stają się jej prawdziwą ozdobą. Rogi dojrzałych osobników są gładkie, ich karbowana część zaś – pozbawiona fladrów. W tym okresie najintensywniejszych walk między bykami o prawo do rozrodu i między krowami o dominację w grupie często urożenie ulega uszkodzeniu (złamaniu).

Osobniki stare, czyli powyżej 11 lat, to przeważnie samotniki. Czasem stare krowy przewodzą żeńskim stadom, ale tylko do momentu, kiedy jeszcze mogą wygrać walkę z młodszymi. Stare byki zawsze wędrują same i przywiązują się do szczególnie lubianych ostoi. Stary oryks ma stosunkowo małą tuszę oraz nieproporcjonalnie długie urożenie. U takich osobników pierwsze 20 cm rogu staje się gładkie – karbowana struktura się wygładza przez coraz mniejsze przyrosty. Ponadto rogi, które towarzyszą zwierzęciu przez kilkanaście lat, ulegają naturalnemu zużyciu, tzw. wyświechtaniu. U bardzo starych oryksów u nasady rogu pojawia się wrost pokrywy rogowej w kość. Wówczas nawet po ugotowaniu czaszki występuje trudność ze zdjęciem pokrywy rogowej (jednak dla każdego profesjonalnego preparatora to żaden problem).

Wszystkich wybierających się na Czarny Ląd zachęcam do podjęcia rękawicy i zapolowania na ten gatunek. Łowy wbrew pozorom nie należą do prostych, choć oryksy stanowią ozdobę większości łowisk krajów Afryki Południowej. Trudność wynika z tego, że jest to zwierzę bardzo czujne, niewybaczające błędów przy podchodzie oraz wymagające aktywnego podchodu (oryksy charakteryzują się wyjątkową odpornością na brak wody i pożywienia, dlatego rzadko opuszczają ulubione fragmenty sawanny). Jednak takie polowanie przynosi emocje i daje wielką satysfakcję myśliwemu – tym większą, jeżeli wie, że pozyskany przez niego osobnik był rzeczywiście stary.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Taka świnia z Afryki

(…) – Chwileczkę, a dlaczego ta świnia ma kły?

– Bo to jest guziec, taka świnia z Afryki…

Nic dodać, nic ująć. W niniejszym wpisie zbiór najciekawszych i najprzydatniejszych łowiecko informacji o guźcu – najsłynniejszej afrykańskiej świni.

Guziec to najbardziej charakterystyczny przedstawiciel świniowatych na sawannie. Dojrzałe, starsze odyńce osiągają 60–80 kg wagi. Warto dodać, że osobnik powyżej sześćdziesiątki jest już naprawdę pokaźny. Struktura socjalna tego gatunku do złudzenia przypomina układ panujący u naszych dzików – młode warchlaki pozostają przez rok z loszką, po czym przez następny rok wędrują niedaleko nowej watażki. Odyńce od momentu, w którym zacznie się im intensywnie wycinać oręż, prowadzą samotny tryb życia. Do samic powracają tylko w czasie godów. Okres godowy u guźców, podobnie jak obecnie u naszych dzików, trwa właściwie cały rok, a loszki czekają w gotowości, gdy tylko ich potomstwo przejdzie na stały pokarm, co następuje dosłownie po 2–3 tygodniach.

U tego gatunku zarówno samice, jak i samce są obdarzone pokaźnym orężem. Warto pamiętać, że to fajki, nie zaś tak jak u dzika szable, stanowią jego najpotężniejszą część. Trofeum lochy ma mniejszy obwód i zazwyczaj rośnie bliżej kości czaszkowej. Nierzadko stare samice potrafią połączyć fajki nad gwizdem. W przypadku odyńców trofeum cechuje się dużym obwodem fajek i zazwyczaj rozrasta się szerzej na zewnątrz od gwizda. Guźce są zwierzętami o dziennym trybie życia. Swoją aktywność zaczynają ze wschodem słońca, a kończą – z zachodem. Noc na sawannie to czas drapieżników, dla których młode, niesforne guziki stanowią łatwy żer. Jednak każdy gatunek ma tam swoją taktykę przetrwania. Jeśli chodzi o samca guźca, to jego charakter oddaje określenie „pewny siebie zawadiaka”. Odyniec niczego się nie boi i rzadko kiedy grozi mu niebezpieczeństwo ze strony drapieżców. Lochy z warchlakami do nocnej ochrony używają podziemnych nor wykopanych przez sziszi (ratel w języku oshiwambo) oraz przez bacata (jeżozwierz w języku oshiwambo). Gdy nadchodzi wieczór, samica zgania potomstwo do nory. Sama wchodzi tyłem jako ostatnia. Tym sposobem jest od razu gotowa do ataku, a jej wystający z nory oręż stanowi przestrogę: „Tanio skóry nie oddam”.

W gospodarowaniu łowieckim guziec to stosunkowo prosty gatunek, uzależniony od wpływu dwóch czynników. Po pierwsze, od dostępności wodopojów ze świeżą wodą, w których pobliżu znajdują się babrzyska (ten zwierz bardzo często czyści skórę z pasożytów). Po drugie, od dostępności otwartych przestrzeni porośniętych różnymi gatunkami traw i krzewów, czyli szczególnie lubianych przez guźce żerowisk. Te dzikie świnie są wszystkożerne. Ich pożywienie składa się głównie z traw, krzewów, korzeni, bulw, ptasich lęgów i padliny. Warto pamiętać, że to gatunek najbardziej ze wszystkich na sawannie wrażliwy na suszę. Fluktuacje naturalnego rytmu pory deszczowej i suchej przekładają się wprost na wahania liczebności guźców. W przypadku gdy mamy drugi rok z rzędu z mało obfitą porą deszczową, możemy zakładać naturalny spadek populacji przynajmniej o połowę. Kiedy zaczyna brakować urozmaiconego roślinnego żeru, te afrykańskie świnie dosłownie padają jak muchy, a osobniki silne na tyle, by przetrwać suszę, nie przystępują do reprodukcji. To powszechna zasada wśród wszystkich gatunków na sawannie – po słabym sezonie deszczowym spada poziom rozrodczości. Podobnie działa to w drugą stronę – obfite dwie pory deszczowe z rzędu powodują podwojenie populacji.

Polowania na guźce należą do stosunkowo prostych. Zwłaszcza pożądane łowiecko starsze osobniki regularnie (czasami wręcz co do minuty) się pojawiają na ulubionych żerowiskach oraz przy wodopojach. Myśliwym pomaga również to, że te zwierzęta przychodzą do wodopoju zazwyczaj dwa razy – w godzinach porannych bądź południowych, a potem wieczorem, przed zachodem słońca. Szczególnie stare odyńce lubią przebywać w pobliżu wodopoju w południe, następnie zaś tuż przed zachodem słońca. Każdy wodopój na sawannie zależnie od wielkości ma od jednego do kilku dominujących samców. Jeżeli zaobserwujemy pokaźnego guźca i znamy weksle, którymi się porusza, to ujrzenie go w krzyżu lunety pozostaje kwestią cierpliwości. Zachęcam do polowania na deptaka na żerowiskach. Jest to trudniejsza forma, ale dość nieprzewidywalna i, moim zdaniem, dająca więcej satysfakcji. Zazwyczaj oszczędzamy stare lochy (mimo pięknego trofeum), ponieważ doświadczona przewodniczka watahy to skarb w łowisku. (Do niedawna znaliśmy tą zasadę ze swojego podwórka, aż w końcu pojawiły się ASF i plan eksterminacji dzików).

Z perspektywy funkcjonowania obwodu guziec to wieczne utrapienie. Właśnie ten gatunek odpowiada za większość awarii związanych z wodociągami i funkcjonowaniem wodopojów. Jednak ilekroć spotkamy w buszu watażkę osobników odchodzących dziarskim krokiem z ogonami sterczącymi jak anteny ponad trawy, nie sposób powstrzymać śmiech. Jest to kłopotliwy gatunek, ale za to dostarcza szczerej radości podczas obserwacji. Zapraszam do obejrzenia kilku scen znad wodopoju 🙂

Na koniec ciekawostka. Świeże mięso guźca ma bardzo swoisty zapach, przypominający aromat filetowanej ryby. To woń niespotykana w przypadku innej dziczyzny dostępnej na sawannie. Odpowiada za nią specyficzna tkanka tłuszczowa, której trzeba się pozbyć w trakcie pierwszej obróbki tuszy. W przeciwnym wypadku, gdy spróbujemy steku z guźca, będzie nam trudno uwierzyć, co nam podano na talerzu.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Efekty selekcji – kolejne rekordowe kudu w Kambaku

Ostatnio w Kambaku nastało prawdziwe święto łowieckie za sprawą naszego kolegi, któremu św. Hubert podarzył w buszu naprawdę pięknym bykiem kudu. Pozyskanie tej antylopy to zawsze wielka radość dla wszystkich zaangażowanych w organizację polowania, jednak napawa dumą, że to już kolejny rekord obwodu ustanowiony przez Polaka (w zeszłym sezonie również polski myśliwy strzelił złotomedalowego byka i ustanowił ówczesny rekord). Staramy się, by polowanie na kudu w Kambaku było kwintesencją afrykańskiego łowiectwa. Wiąże się z nim bardzo długi i wyczerpujący podchód po buszu. Na tych łowach naprawdę można się zmęczyć. Kudu ze względu na swoje rozmiary swobodnie przemieszcza się między farmami w Namibii. Jak więc nim gospodarować?

Ta skryta antylopa nie należy do zwierząt, które selekcjonujemy ze względu na stan liczebny – raczej zależy nam, żeby występowało jej w obwodzie jak najwięcej. Dlaczego więc zatytułowałem ten wpis „Efekty selekcji”? Otóż mimo że nie pozyskujemy tego gatunku tyle, ile innych, gospodarujemy nim według równie ważnych zasad. Po pierwsze, staramy się stworzyć dogodne warunki siedliskowe (dbamy o roślinność szczególnie lubianą przez kudu, chronimy ostoje preferowane do prowadzenia młodych itp.). Po drugie, eliminujemy wszystkie chore osobniki (kudu dotyka problem wścieklizny, opisany przeze mnie na blogu już wcześniej). Wreszcie po trzecie, selekcjonujmy łanie (w zasadzie powinno się napisać „krowy”) na korzyść tych w średnim wieku (duże prawdopodobieństwo wydania potomstwa męskiej płci). Kluczową rolę odgrywa konsekwentne działanie na przestrzeni lat – wtedy rezultaty pojawiają się same. Jeśli chodzi o dokarmianie, to w całym obwodzie poza solą nie stosujemy żadnych suplementów na wzrost urożenia i nie wsiedlamy dorosłych osobników przed sezonem (jak to robią w niektórych obwodach). Tym bardziej oko zarządcy raduje upolowane 12-letnie kudu o ślicznym urożeniu. Od razu z tyłu głowy świta myśl, że właściwie to efekt pomocy naturze, który nazywamy selekcją (co jest podstawową ideą polowania w rozumieniu globalnym).

Warto podać kilka praktycznych informacji dotyczących kudu. Przede wszystkim jest to antylopa pod wieloma względami do złudzenia podobna do naszego jelenia, wobec czego każdemu, kto po raz pierwszy spotka się z nią w buszu, od razu podsuwam to porównanie. Wówczas zawsze pada: tak samo ostrożne i tak samo pełne wdzięku i majestatu. Jednak jak na tak duże zwierzę kudu ma bardzo małe racice, przez co niewielkie podłużne tropy mogą mylić w buszu kogoś niewprawionego. Podobnie jak jeleń dożywa ono kilkunastu lat. Przypomnijmy, że to trzecia co do wielkości antylopa, więc w odróżnieniu od bardzo leciwych elandów stare kudu jest odpowiednikiem naszego byka w III klasie wieku (powyżej 11 lat), jednak z tą różnicą, że kończy okres wzrostu urożenia w wieku 6–7 (niekiedy 8) lat. Po tym czasie rogi w zasadzie nie przyrastają na długość, ale jedynie grubieją i sylwetka nabiera majestatu charakterystycznego dla starego zwierzęcia – podobnie jak u byka jelenia grubieje kark, bardzo silnie zaznacza się kłąb, grzywa na karku staje się coraz obfitsza, a kąt twarzowy – coraz ostrzejszy. Tak więc jak można się domyślić, dla myśliwego, który poszukuje odpowiedniego trofeum, przedział wiekowy 6–7 lat jest graniczny. Wówczas końcówki rogów zakręcają się na zewnątrz, kończąc drugą pełną pętlę urożenia.

U tego gatunku stosunkowo łatwo estymować wiek do momentu zakończenia okresu wzrostu rogów. U młodego byczka zaczynają się zaznaczać w wieku sześciu miesięcy. Po roku rozchodzą się na boki i robią widoczne z daleka. W wieku półtora roku widzimy wyraźnie pierwszy zakręt urożenia. Trzyletni byk ma już w pełni zaznaczone dwa zakręty (całą jedną pętlę) trofeum. Między czwartym a szóstym rokiem życia zwierzę nakłada całą drugą pętlę urożenia i właściwie kończy się wzrost na długość. Większość byków potrzebuje jeszcze szóstego roku, żeby wykręcić końce rogów na zewnątrz i taką przyjąć ostateczną formę urożenia. Właściwie trofealnie powinno się pozyskiwać tylko byki powyżej siódmego roku życia, ponieważ mają one najpiękniejsze urożenie. Jednak to nie takie proste. Stare osobniki są widoczne właściwie wyłącznie w okresie godowym (maj–czerwiec), kiedy podążają za łaniami (nie mogę się przekonać do nazywania samicy kudu „krową” – po prostu nie wypada!), jednak zachowują wówczas czujność i wymagają niesamowitych zdolności podprowadzającego do podchodu (oczywiście mówimy o warunkach naturalnych). Przez resztę roku stary byk kudu to klasyczny duch, o którego istnieniu przypominają przypadkowe spotkania.

Na koniec trzeba pogratulować naszemu koledze. Naprawdę wypocił w buszu swoje piękne trofeum. Czapki z głów przed podprowadzającym i całą ekipą tropiącą. Jak to się mówi – dla takich momentów warto żyć. Zdecydowanie prawdziwe polowanie z podchodu na kudu to jedna z tych chwil, dla których zostaje się myśliwym.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

O odstrzale selekcyjnym byków gnu

Selekcja to temat bardzo na czasie. Niedawno zmieniły się u nas jej kryteria w odniesieniu do samców zwierzyny płowej. Mimo różnych opinii krążących wśród polującej braci testujemy te kryteria w boju w tym sezonie. Nie ulega wątpliwości, że je uproszczono, co ograniczy pomyłki, zwłaszcza przy ocenie byków jeleni. Zupełnie inną kwestią pozostaje odejście od kryterium wagowego wśród samców w II klasie wieku. Co prawda, wagę byka trudno estymować, przez co na komisjach oceny prawidłowości odstrzału sypały się czerwone punkty, jednak trzeba przyznać, że obustronnie koronny osobnik w wieku ośmiu lat i o masie 4,5 kg nie jest pożądany w naszych łowiskach (odstrzał form obustronnie koronnych w całej dawnej II klasie wieku obecnie uznaje się za nieprawidłowy). W świetle tych dyskusji chcę opowiedzieć o kryteriach odstrzału antylopy gnu jako przykładzie prostej i bezwzględnej selekcji.

Gnu pręgowane (nazywane też gnu błękitnym) to jedna z antylop, które bardzo intensywnie selekcjonujemy w Kambaku. Dotyczy to stanu ilościowego, ale przede wszystkim byków o niepożądanych cechach urożenia. Namibijczycy twierdzą bowiem, że potomstwo nieprawidłowo urożonych samców intensywnie przekazuje ten gen dalej, przez co jakość trofeów spada. Co ważniejsze, przychówek po kiepskich ojcach jest fizycznie słabszy, więc sprawia mu problem przetrwanie przedłużającej się pory suchej. Trudno powiedzieć, czy to powszechna wiedza nabyta w wyniku własnych doświadczeń czy raczej podparta jakimiś badaniami w tej materii. Natomiast nie ulega wątpliwości to, że wszyscy hodowcy, farmerzy i zarządcy obwodów tego się trzymają. Prawidłowo urożony byk zakręca rogi poniżej uszu i na odcinku dłuższym, niż gdy są one postawione na sztorc w poziomie, w momencie kiedy zwierzę wykazuje czymś zainteresowanie. Wszystkie inne osobniki odbiegające od tego wzorca podlegają odstrzałowi bez względu na wiek. Dzięki temu myśliwi mają szansę upolować ciekawego starszego byka, a ci, którzy szukają trofeum, zyskują pewność, że strzelą medalowo urożone gnu (skala punktacji dla afrykańskich antylop została tak dopasowana, że prawie każdy osobnik łapie się na medal – ale to temat na inny wpis). Na filmie ze stadem gnu zobaczycie, jak w praktyce dokonać selekcji z ugrupowania, które uda się podejść w buszu. Niestety, taka selekcja sprawia duże trudności, ponieważ przedstawiciele tego gatunku stają frontem bądź nieustannie się mieszają. Mimo że to antylopa stosunkowo prosta do podejścia i łatwa w selekcji, sam strzał czasem zostaje poprzedzony długim wyczekiwaniem. Na drugim z poniższych filmów widzimy z kolei starego byka, którego możemy pozyskać selekcyjnie, ponieważ mimo pokaźnych obwodów rogów nie powinien prowadzić stada krów.

Jak widać na afrykańskim przykładzie, niektórzy nieskomplikowane kryteria odstrzału uznają za najlepsze. Dla nas w Europie nie wszystko jest czarno-białe pod względem selekcyjności. Może problem stanowi za duża liczba wzajemnie się wykluczających badań i opinii naukowców? A może nie do końca wiemy, czy kryteria selekcji mają pomagać myśliwym w dokonywaniu odstrzału czy zwierzynie w podnoszeniu jakości cech trofeów… Jeśli to drugie, to dlaczego ciągle nie selekcjonujemy samic zwierzyny płowej pod kątem ich kondycji i wieku?

Na podsumowanie coś z zupełnie innej beczki – warto zapamiętać charakterystykę prawidłowo urożonego gnu, ponieważ wówczas na safari w Afryce nikt nam nie wciśnie kitu, że pozyskaliśmy dobrej jakości trofeum, gdy tak nie będzie. Wiedza o cechach trofeum w przypadku tej antylopy pozwoli nam zgodnie z prawem domagać się zwrotu kosztów odstrzału, w razie gdy zaplanujemy polowanie na wielkie trofeum, a dostaniemy do pozyskania selekcyjnego osobnika.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Szakal na rozkładzie

Nie co dzień gościmy w Kambaku myśliwego, który ponad wszystko jest zainteresowany polowaniem na drapieżniki. Z tym że nie na owiane sławą i obrosłe mitami lamparty czy gepardy, ale na zwykłe szakale, traktowane przez większość myśliwych jako mało ciekawy obiekt łowów.

Aby zwiększyć szanse na strzelenie tego drapieżnika, próbowaliśmy m.in. kniazienia i ptasiego przestrachu, posłużyliśmy się też sprawdzonym predatorem – niestety, dźwięki skuteczne w Europie okazały się nie lada zagadką dla afrykańskich osobników. Na pisk myszy, co prawda, przyleciała sowa, jednak żadne inne zwierzę z farmy nie zareagowało na ten wabik. Na szczęście szakala udało się pozyskać, przyciągnąwszy go do trzewi strzelonego wcześniej gnu. Ścieżka farby momentalnie zanęciła szakale po zachodzie słońca.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

W namibijskim punkcie skupu dziczyzny

W Kambaku zaraz po strzale wieziemy upolowaną antylopę w całości do afrykańskiego punktu skupu dziczyzny. Patroszenie w buszu powodowałoby zabrudzenie tusz, jak również narażałoby je na kontakt z ogromną ilością much (a te w tutejszych warunkach zlatują się do mięsa w błyskawicznym tempie). Patroszenie antylopy przy chłodni jest w dodatku bardzo praktyczne. Dzięki podwieszeniu zwierzęcia tę czynność można wykonać precyzyjnie i bez ryzyka zabrudzenia tuszy. Trzeba też pamiętać, że narogi, ściana żołądka oraz ściana jelita grubego stanowią ważny element kuchni miejscowej ludności. Aż miło popatrzeć, jak z naszego gnu zostaje wykorzystane wszystko – i to w maksymalnym stopniu.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej

Żyrafiątko

Żyrafa w Kambaku nie jest gatunkiem łownym. Stanowi istną ozdobę farmy. Żyje tutaj populacja licząca ok. 40 osobników – piszę „około”, ponieważ nie wiadomo dokładnie, ile takich młodziaków jak ten z filmu urodziło się u nas w ostatnich dniach.

Żyrafy nie traktujemy łowiecko, bo wielu pracowników Kambaku ma związki z wierzeniami ludu Damara, zgodnie z którymi to święte zwierzę. Drugim powodem jest kwestia praktyczna. Polowanie na żyrafę nie należy do ciekawych oraz obecnie potrzebnych ekologicznie, więc ten gatunek nie pojawił się w łowieckich planach farmy. Natomiast mamy dwa starsze samce, co do których za mniej więcej dwa lata mogłaby zapaść decyzja o odstrzale. Jednak te plany nie są jeszcze sprecyzowane.

Łowiectwo w Kambaku, oprócz efektywności, ze względu na kwestie selekcji opiera się również na praktycznych przesłankach – polujemy na to, co można spożytkować, oraz na gatunki wymagające regulacji.

Jakub Piasecki

Czytaj więcej